Hukuk (Özet) : Hukuk, her şeyden önce bir düzen demektir. Ancak hukukun öngördüğü düzen, çalışarak gerçekleeğlenceli bir düzen değildir. Hukuk, maşer ortamında insanların cidden nite davrandıklarını değil, nite davranmaları gerektiğini gösterir. Hukuk, namına uyulmak ve uygulanmak bâtınin vardır. Doğruluk kıymeti nedeniyle, insanlar arası ilişkileri bir düzene almak, içtimai yaşamın gerçekleşmesini yağdırmak lüzum. İnsanlara, “Bana uy; Beni gerçekleştir” buyruğu ile seslenir. Hukuk düzeni, doğduğu andan itibaren kişinin zıtsına kabul edilmesi ve uyulması müstelzim, pekâlâ sahih kurallar olarak çıkar. İnsan, özgür bir varlıktır ve iradesini hukukun buyrukları doğrultusunda kullanabileceği gibi, onlara aykırı bir yönde de kullanabilir. Bu nedenle maşer ortamında insanların şekil ve davranışlarının dostluk kurallarına uymaması, her çağ mümkündür. “İşte dostluk, insan davranışlarını değerlendiren, çıkar çatışmalarına çözüm getiren kurallardan, normlardan meydana gelen bir yol, bir bütündür.” İnsan-insan, insan-huy ilişkilerinin insanlığın ortak çıkarı ve huzuru bâtınin evrensel ilkelerle güvence altına tuzakınmasıdır. Hukuk, insanlık seviyesi bâtınin göstergedir. Hukukun temeli, kaynağı üzerine birhayli düşünüm ortaya atıktır. Bunlar kaynağı: tanrı, derslik çıkarları, maşer sözleşmesi, huy ve insanlar olarak tamlayan mütalaalerdir. Hukuk Nedir Hukuk, toplumun umumi menfaatini yahut fertlerin ve toplumun ortak iyiliğini yağdırmak maksadıyla konulmuş olan ve bütün gücüyle desteklenen kaide, kazanç ve kanunların bütünüdür. Daha yaygın bir teşhismıyla dostluk, adalete yönelmiş içtimai yaşamma düzenidir. Hukuk Lügat Valörı Hukuk kelimesi Arabi “kazanç” kökünden gelir ve kazanç kelimesinin çoğkoca olarak bilinmektedir (galat-ı meşhur). Fellahçda “kazanç” kelimesinin çoğkoca “beddua’kak”tır. Türk Gönül Kurumu’na gereğince dostluk kelimesi, “Toplumu düzenleyen ve devletin yapmış oldurım gücünü belirleyen yasaların bütünüdür”. Bunun haricinde hukukun “haklar” medlulı da vardır. Mecazi anlamda ise, ahbaplık, ülfet medlulında da kullanılır. Teknik Valörı Hukuk dönemden döneme değiştiği bâtınin hala doyurucu bir teşhism mimarilamamıştır. Kant “Hukukçular hala hukukun teşhismını aramaktadırlar” der. Hasetmüzde en çok kabul edilen teşhismı ise: “Mukannen bir zamanda belli bir toplumdaki ilişkileri düzenleyen ve uyulması devlet zoruna (müeyyide) sargılanmış kurallar bütünüdür.” Bilimsel bir disiplin olarak dostluk, kendi ortamında baş olarak ikiye ayrılır. Umumi olarak hukukun eşhas arası ilişkileri iş kayran kısmına Özel Hukuk, eşhas ile devlet yahut devleti oluşturan kurumlar arası ilişkileri düzenleyen kısmına ise Kamu Hukuku adı verilir. Bu kocaoğlanrım roma hukukundan kalma bir ayrımdır (ius privatum-ius publicum). Medeni Hukuk, Kâr Hukuku ve Devletler Özel Hukuku özel hukukun, buna ivaz Kanunuesasi Hukuku, Ukubet Hukuku ve İdare Hukuku bütün hukukunun mirlıca alt dallarıdır. Hukuk Kuralları ve Özellikleri Hukuku gayrı toplumu düzenleyici kurallar olan örf ve adetler, gelenekler ve dinlerden kocaoğlanran özellik devlet aracılığıyla güvenceye tuzakınmış ve cebri yapmış oldurımlara iye olmasıdır. Hukuk kuralları insan davranışlarını düzenler ve bulunduğu toplumun porte yargılarını taşır. Soyutluk ve genellik özelliği sebebiyle mümasil nitelikteki kül durumlarda uygulanması esenlanır. Yaptırım (Müeyyide) Hukuk kayranında yapmış oldurım bütün gücü ile uygulanır. Hukuka uymayı zorlama, uymayanları cezalandırma ve uyulmadığı durumlardaki zararları en aza indirmek bâtınin kullanılır. Hukuk düzenini esenlamayı ve korumayı ammaçlayan yapmış oldurımlar gene dostluk düzeninin öngördüğü şekilde adına getirilir. Maddi ve manevi yapmış oldurımlar olarak ikiye ayrılır. Maddi yapmış oldurımlar hukuka aykırı durumlarda uygulanırken manevi yapmış oldurımlar bu durumları hapsetmek bâtınin kullanılır. Ukubet hukukunda ölüm, hapishane ve mangır cezaları; esas hukukunda siyasetten men, vurgun metres; mevhibe hukukunda mevhibe ve kaçakçılık cezaları gibi başka dostluk dallarında başka yapmış oldurımlar vardır. Hukukun Dayanağı Hukukun dayanağı ile ait çeşitli dönemlerde kuramlar üretilmiştir. Bunları sıralamamız gerekirse; şuuri bir irade olarak gkalıntı kuramlar, irade dışı olarak gkalıntı kuramlar ve pozitivist kuramlar. Bu kuramların birtakımlar felsefik değil ortaya konduğu dönemin problemlerını çözmek yahut politik mütalaaleri dostluk biliminde dile getirme ihtiyacından ortaya çıkmıştır. İdesi ve ideali adalet olan dostluk, umumi olarak şu şekilde teşhismlanabilir: “Hukuk, adalete yönelmiş içtimai bir yaşamma düzenidir.” Bu teşhismdan, hukukun üç ayrı fonksiyonu adına getirdiğini görmekteyiz. Bu fonksiyonlar düzen, uygulama yarar ve adalettir. Hukukun Toplumdaki Fonksiyonları 1. Düzen Fonksiyonu Hukukun bu fonksiyonu ile anlatılmak maksut, hukukun içtimai yaşamı düzenleyip insanların pasış ve emniyet ortamında bir arada yaşamalarını esenlamaktır. 2. Uygulamalı Yarar (Toplumsal İhtiyaçların Zıtlanması) Hukukun uygulama amacını, içtimai gerçeklik belirler. Hukuk bu fonksiyonu ile maşer ortamında canlı insanların, birbirleri ile sağlamak zorunda oldukları ilişkilerini ve biyolojik, psikolojik bir varlık olarak insanoğlunun mimarisından kaynaklanan ihtiyaçlarını zıtlamaya çtuzakışır. Hukuk bu fonksiyonu ile doğum, evlenme, ölüm vb. önemli biyolojik olayları da çeşitli hükümlerle düzenler. Tek dostluk düzeni yaşamın baş gerçeklerini görmezden gelemez. Hukuk düzeni, insanoğlunun tabii mimarisına ve bundan gelecek gelen gereksinimlerine muvafık tutulmak zorundadır. Hukuk önemli ölçüde, iktisadi gerçeklere de tutkundır; iktisadi ihtiyaçlara uymalı ve onları zıtlamalıdır. 3. Doğruluk Hukuk bu fonksiyonu ile belli bir tertip altına aldığı içtimai gereksinimlerı, özü salt bir müsavat düşüncesi olan adalet ölçüsüne vurarak sadık kimliğini kazanır. Hukukun idesi ve ideali adalettir. En gücük teşhismıyla adalet, “bir müsavat düşüncesi”dir. “Doğruluk, nesnel (objektif) ve öznel (sübjektif) tutulmak üzere dü başka anlamda kullanılır. Doğruluk esasen ahlâki bir kavramdır; Bu kapsamda, fazilet, fazilet medlulında zatî bir özelliği deyimler. Erkek her çağ haklı olana yönelir, her insana kendine düşeni kazandırmak yolunda geceli gündüzlü ve değfiilmez bir çaba gösterir. İşte bu şekil ve çabayı gösteren adalet, özne (süje) ile ait oluşundan ötürü öznel (sübjektif) adalet olarak nitelenir. Bir fazilet olan öznel adaletin haricinde ve ondan önce nesnel (objektif) bir adalet mealı vardır. Nesnel adalet, kişinin bir özelliğini değil, kişilerin somut durumlarda gerçekleştireceği alışveriş biçiminin bir özelliğini deyimler. İşte dostluk kayranında hukuki porte olarak kelam konusu olan adalet de, bu nesnel anlamda adalettir. Çünkü dostluk, insanlar arası ilişkileri biçimlendiren, onlara görünür ve algılanabilir bir düzen veren, bu amaca yönelen normlar bütünüdür.” Maşer bâtınindeki davranış ve ilişkilerin değerlendirilmelerini bâtınaziz kurallar külü olarak dostluk, bu değerlendirmelerde adalet ölçüsünü kullandığı ve tutunmak durumunda bulunduğuna gereğince, adaletin böylece, hukukun da bir değerlendirilme ölçüsü olacağı doğaldır. Hukuk normlarında adalet acaba ne ölçüde yansıtılmıştır ? Bulunan dostluk ne denli adaletlidir ? İşte burada kanun üstü adalet mealı ortaya çıkmaktadır. Bu, tüm dostluk sistemine ve sistemlerine hâkim mevcut, nesnel ve salt bir porte niteliğindeki adalettir. Hukuk bir maşer düzenini bâtınerir. Hukukun varlık nedeni de adalettir; lazım mevcut düzeni gözetmek, gerekse onu değfiiltirmeyi meşrulaştırmak bâtınin her çağ adalete mirvurulur. Nesnel ve kanun üstü adalet hukukta zıtmıza yerleşmiş dostluk düzenlerinin asli örneği, olması müstelzim dostluk medlulında dostluk idesi olarak çıkar. Bu niteliği ile adalet, mevcut dostluk düzenlerinin namına muvafık olup olmadığı açısından bir porte ve yorum ölçüsü olabilir. Gine bu özelliği ile adalet, aynı zamanda hukukun idealidir. Hukukun yapmak amacını güttüğü şey adalettir. Birbirleri ile yararlı ve negatif zıtlıklı ilişkilerde mevcut bu üç fonksiyon abra ortamında olduklarında, adil bir dostluk düzeninin gerçekleşmesi esenlanır. Düzgülü olarak tüm dostluk normları bu üç fonksiyonu da kapsar. Sonuç olarak dostluk, hem adaleti gerçekleştirecek, hem içtimai yaşamma uyacak, hem de bu içtimai yaşamın pasış ortamında sürebilmesi bâtınin bir düzen görünümünü esenlamaya çtuzakışacaktır.